‘Κάφκα’, Gerard - Georges Lemaires

Από το οπισθόφυλλο:

Μαγεμένος αλλά και ταυτόχρονα απωθημένος από την Πράγα, αναζητώντας μια Γη Επαγγελίας και εξόριστος στο Βερολίνο, δειλός αρραβωνιαστικός και αμετανόητος γόης, ολοκληρωμένος αθλητής, υποχόνδριος και χορτοφάγος, άθρησκος εβραίος και παθιασμένος με την κουλτούρα yidish και την έκρηξη του σιωνισμού, πιστός σε στέρεες φιλίες και μοναχικός, ερωτευμένος με τη ζωή και στοιχειωμένος από τον θάνατο, ο Φραντς Κάφκα (1883 - 1924) αποτέλεσε ένα μυστήριο για τον εαυτό του και τους άλλους.

Ένας από τους πιο αγαπημένους μου συγγραφείς, ο Φράντς Κάφκα είναι ίσως από τους πιο δύσκολους ανθρώπους,  τόσο στο να γράψει κανείς βιογραφία για αυτόν όσο και να την διαβάσει αφού η δύσκολη ζωή ενός παράξενου ανθρώπου θα δώσει και μια ιδιαίτερη βιογραφία.

Καταρχήν, παρόλο που η εποχή που έζησε ο Κάφκα είναι σχετικά πρόσφατη, δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την ζωή του. Τουλάχιστον όχι τόσες όπως σε άλλες βιογραφίες όπου υπάρχουν λεπτομέρειες από κάθε στιγμή της ζωής κάποιων ανθρώπων και έτσι μπορούν να εξηγηθούν τα πάντα γύρω από αυτούς και το έργο τους.  Εδώ έχουμε μια μεγάλη αντίφαση, αν αναλογιστούμε ότι ο Κάφκα άφησε αρκετά γραπτά (τουλάχιστον τόσα που θα έπρεπε να δίνουν στοιχεία για εκείνον) αλλά και ημερολόγια για μια σημαντική περίοδο της ζωή του. Επίσης σχεδόν όποιος βρέθηκε δίπλα του στην ζωή του έχει γράψει βιβλίο για αυτόν (συμμαθητές, ερωμένες, φίλοι, ακόμη και ο γιατρός που διέγνωσε την αρρώστια του και τον εξέτασε λίγο πριν πεθάνει!). Παρόλα αυτά υπάρχουν κομμάτια στην ζωή του συγγραφέα που έμειναν μυστικά, ακόμη και κενά ολόκληρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα όπου δεν υπήρχε κανένα δείγμα του που βρίσκεται και του τι κάνει.

Ο δύσκολος και δύσμορφος χαρακτήρας του Κάφκα έκανε την ζωή του βιογράφου ακόμη πιο δύσκολη. Επίσης τα διηγήματα του είναι τόσο ιδιαίτερα και άλλοτε αντιφατικά άλλοτε συμβατά με την ζωή του, που δύσκολα μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα. Ο Lemaires με μόνο όπλο τα βιβλία όσων πέρασαν από την ζωή του Κάφκα, τα Ημερολόγια και την επιστολή προς τον πατέρα του ιδίου καθώς και τις εκατοντάδες επιστολές που έγραφε και λάμβανε συνεχώς, επιχειρεί και κατορθώνει να μας δώσει μία πλήρη αλλά συνοπτική εικόνα  της ζωής του συγγραφέα, αποστασιοποιημένος και στηριζόμενος μόνο στα γραπτά, χωρίς σχεδόν καμία αναφορά σε φήμες και όλα αυτά  σε 350 σελίδες μικρού μεγέθους (18 Χ 11). Στο τέλος κάθε σελίδας υπάρχουν οι παραπομπές χρήσιμες για όποιον θέλει να διεισδύσει και άλλο στην πηγή,  αλλά ταυτόχρονα προαιρετικές. Η έκδοση είναι απλή Paperback.

Όλη η ζωή του συγγραφέα εκτυλίσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Από τα παιδικά χρόνια έως την σχέση  του με τον πατέρα του, από τις φοιτητικές φιλίες ως την γνωριμία του με τον Μαξ Μπροντ ο οποίος θα παίξει τεράστιο ρόλο στην ζωή του και από τις σχέσεις με τις (πολλές για την εποχή) ερωμένες του έως την βαριά ασθένεια του θα φανεί καθαρά τι ρόλο έπαιξαν όλα τα παραπάνω και όχι μόνο στο έργο στου συγγραφέα.

Ένα έργο το οποίο έμεινε στο μεγαλύτερο μέρος του ανολοκλήρωτο, ενώ  μεγάλο μέρος κατέστρεψε και ο ίδιος ο Κάφκα όταν ήταν εν ζωή αφού δεν πίστεψε ποτέ ότι ήταν άξιος συγγραφέας. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρνιόταν πεισματικά να εκδώσει τα έργα του ακόμη και κάτω από πιέσεις καταξιωμένων εκδοτών με ανούσιες δικαιολογίες.   Ίσως αυτές του οι ενέργειες και τα πιστεύω του να ήταν τελικά, όπως και η ζωή του μέρος του έργου του, αφού στο σύνολο του αναφέρεται στην αδυναμία κατανόησης των συστημάτων και των δομών, στον φόβο απέναντι στους γρήγορους ρυθμούς μιας σύγχρονης κοινωνίας, στο άγχος και την αδυναμία αντίδρασης στις διάφορες μορφές εξουσίας όπως και την ανάγκη υποταγής σε αυτές, συναισθήματα τόσο πρωτόγνωρα για την εποχή του όσο βαθιά ριζωμένα μέσα μας σήμερα.

Μετά τον θάνατο του ο φίλος του Μαξ Μπροντ, αγνοεί την εντολή του Κάφκα να κάψει όλο το ανέκδοτο έργο του,  επιμελείται και εκδίδει τα έργα που γνωρίζουμε σήμερα. 

Έτσι τίποτε από τα παραπάνω δεν εμπόδισαν το έργο του Κάφκα να ταξιδέψει σε ολόκληρο τον κόσμο, και να διαδώσει το μεγαλείο αυτής της αριστουργηματικής λογοτεχνίας που κατά την γνώμη μου σήμερα είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ.