''Το όνομα του ρόδου'', Ουμπέρτο Έκο

Γεννηθείς το 1932 στην γειτονική Ιταλία,  ο Ουμπέρτο Έκο είναι ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή, ακαδημαϊκούς καθηγητές και συγγραφείς μελετών και δοκιμίων. Μελέτησε και αποτύπωσε στα γραπτά του την Σημειολογία από τον Μεσαίωνα έως σήμερα, ενώ τα δοκίμια του χαίρουν μεγάλης εκτίμησης στον επιστημονική κόσμο. Εραστής των βιβλίων, κάτοχος μια βιβλιοθήκης 30.000 τίτλων, δεν θα μπορούσε να μείνει αδιάφορος απέναντι στην λογοτεχνία. Έτσι το 1980 εκδίδει ‘Το όνομα του ρόδου’ μυθιστόρημα το οποίο έμελε να αναστατώσει τους λογοτεχνικούς κύκλους και όχι μόνο.

Δέκατο τέταρτο στην λίστα με τα 100 βιβλία του αιώνα στη Λε Μοντ,  βραβείο Strega το 1981, Médicis Étranger  (καλύτερος ξένος λογοτέχνης στην Γαλλία)  το 1982,  50 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσµο, μεταφρασμένο σε όλες σχεδόν τις γλώσσες, επιτυχημένη κινηματογραφική μεταφορά, το όνομα του ρόδου είναι ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα και εκεί κατά την γνώμη μου οφείλεται η μεγάλη του επιτυχία.

Ας ξεκινήσουμε από την υπόθεση:

Βρισκόμαστε στο 1327, σε ένα Ρωμαιοκαθολικό μοναστήρι στην Ιταλία, όπου βρίσκεται νεκρός ένας καλόγερος. Οι υποψίες του Ηγούμενου για δολοφονία θα τον οδηγήσουν στο να καλέσει έναν μοναχό, πρώην εξεταστή της Ιεράς Εξέτασης και να του αναθέσει να βρεί τον δολοφόνο. Αυτός καταφθάνει μαζί με τον νεαρό δόκιμο μοναχό και μαθητή του, ο οποίος μας αφηγείται και την ιστορία. Οι φόνοι και τα μυστήρια όμως πληθαίνουν, και τα πράγματα περιπλέκονται ενώ τα χρονικά περιθώρια για την άφιξη της Ιεράς Εξέτασης στενεύουν…

Αν σήμερα υπάρχει το επιτυχημένο είδος (και μόδα κάποιες φορές), γοτθικό μεσαιωνικό μυθιστόρημα, με χαμένα σύμβολα και υποβλητική θρησκευτική ατμόσφαιρα, σίγουρα οφείλεται στον Έκο.  Έντονο το στοιχείο του μυστηρίου, αστυνομικού τύπου αλλά ταυτόχρονα και δεκάδες ιστορικές αναφορές. Εκτός από την αγωνία για την εξεύρεση του δολοφόνου, και τη μυστηριώδη ζωή του μοναστηριού, ο Έκο βάζει έντεχνα και με συνέχεια στην δομή του Μυθιστορήματος, Ιστορικά στοιχεία για την εξέλιξη της θρησκείας και του μοναχισμού,  τον πόλεμο των αιρέσεων, την ιερά εξέταση, τους συμβολισμούς της Αγίας Γραφής την ιστορία των βιβλίων, τα θρησκευτικά τάγματα του μεσαίωνα και ένα σωρό άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία, τα οποία δένει με την κύρια πλοκή με τρόπο έντεχνο και όχι κουραστικό για τον αναγνώστη αφού δεν παρεκκλίνει από την κυρίως υπόθεση.

Αν και η γραφή του Έκο είναι σαφής, κατανοητή και περιγραφική ακριβώς όσο χρειάζεται, εντούτοις το όνομα του ρόδου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εύκολο ανάγνωσμα, καθώς οι πληροφορίες είναι αρκετές, κατά την γνώμη μου όμως στο όριο πριν γίνουν κουραστικές.

Κάτι αρκετά εντυπωσιακό που δεν το γνώριζα είναι ότι ο Έκο στον πρόλογο του βιβλίου υποστηρίζει ότι όλο το έργο είναι ένα χειρόγραφο ενός μοναχού που έπεσε στα χέρια του τυχαία και απλά το μετέφρασε. Όμως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να είναι πιθανό, ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε και έτσι το έργο πέρασε την ιστορία ως μυθοπλασία αν και ορισμένα πρόσωπα υπήρξαν όχι όμως όλα. Μάλλον το έκανε για να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να τον βάλει στην ατμόσφαιρά (κάτι που ούτως η άλλως θα γίνει στις 511 σελίδες), από την πρώτη σελίδα.

Τέλος επειδή το κύριο μέρος του μυστηρίου αφορά την βιβλιοθήκη του Μοναστηριού, το όνομα του ρόδου αποτελεί ύμνο στην ύπαρξη των βιβλίων και την συγγραφή, δίνει αμέτρητες πληροφορίες για κλασικά θρησκευτικά  έργα της εποχής ενώ δίνει στον αναγνώστη που αγαπά τα βιβλία έναν επιπλέον λόγο να το διαβάσει.

Όταν γράφοταν αυτές οι γραμμές ο Ουμπέρτο Έκο ήταν στην ζωή. Σήμερα όμως δεν είναι. Έφυγε απο κοντά μας στις 16 Φεβρουαρίου 2016 στο Μιλάνο.